05-11-2025
Recreatie en toerisme hebben veel economische en sociaal-maatschappelijke waarde voor de inwoners van onze provincie
Recreatie en toerisme hebben veel waarde voor de inwoners van de provincie Utrecht. De sector zorgt voor levendige steden, voor gemiddeld 5,9% van de werkgelegenheid en draagt bij aan de regionale economie: 6,6 miljard euro wordt in totaal per jaar besteed bij dagbezoeken. Dit blijkt uit het recente onderzoek over de waarde van recreatie en toerisme dat de provincie Utrecht heeft laten uitvoeren door Bureau Buiten.
Provincie Utrecht: 'Het onderzoek biedt inzicht in de directe, maar ook de indirecte waarde van recreatie en toerisme. Zo wordt er gekeken naar inkomsten (ondernemers en overheid), werkgelegenheid en het voorzieningenniveau in relatie tot recreatie en toerisme. Door de gegevens te verwerken in storymaps en dashboards is de informatie toegankelijk gemaakt voor de diverse stakeholders.'
Groeiende sector
De provincie Utrecht kent een groeiende vrijetijdssector, oftewel de bedrijven en organisaties die zich bezighouden met recreatieve en toeristische voorzieningen en activiteiten, gericht op de besteding van vrije tijd. Door de groeiende behoefte aan vrijetijdsbesteding buitenshuis en de toename van het aantal toeristen groeit deze sector sterk. De recreatiebehoefte groeit door de toename van het inwoneraantal: alleen al de stad Utrecht groeit tot 2035 met meer dan 25%. Daarnaast versterkte de coronapandemie de vraag naar recreatie, onder andere door de toenemende populariteit van wandelen. Volgens bronnen van het CBS liepen Nederlanders in 2023 gemiddeld 6,9 miljard kilometer buitenshuis bijna een derde meer dan in pre-coronajaar 2019. Daarmee is het belang van recreatieruimte verder toegenomen.
Impact neemt toe
Verwacht wordt dat het binnenlands toerisme in de provincie Utrecht de komende jaren harder groeit dan gemiddeld in Nederland, zo blijkt uit de recente forecast van het NBTC en CELTH. Volgens deze prognose zal het binnenlands toerisme in de provincie Utrecht met 21% toenemen, terwijl het binnenlands toerisme in Nederland met 13% zal stijgen. Daarentegen is de verwachting dat het inkomend toerisme minder hard groeit dan het Nederlands gemiddelde. Met de groei neemt de impact van recreatie en toerisme toe: in economische zin, maatschappelijk en de impact op de fysieke omgeving.
Economische impact
Recreatie en toerisme zijn economisch gezien belangrijk voor de provincie Utrecht. Met ongeveer 52.000 banen (5,9% van de werkgelegenheid), is de sector groter dan bijvoorbeeld de bouw (44.000 banen), vervoer & opslag (30.000 banen) en financiële instellingen (35.000 banen) in de provincie.
De totale bestedingen in de sector lopen in de miljarden. We onderscheiden hierbij:
- Dagtrips door Nederlanders en buitenlanders: €5.626 miljoen bestedingen door Nederlanders en €1.034 miljoen door dagbezoekers uit de grensregio’s (België en Duitsland).
- Bestedingen door gasten die overnachten: €157 miljoen euro door Nederlanders en €113 miljoen door buitenlanders.
- Bestedingen van binnenlandse zakelijke gasten: €2.463 miljoen, waarvan €1.660 miljoen door eendaagse zakenreizen en €803 miljoen door meerdaagse zakenreizen door Nederlanders.
- Bestedingen met recreatief motief in de detailhandel: € 1.458 miljoen, waarvan € 58 miljoen uitgegeven wordt door verblijfstoeristen, € 876 miljoen door eigen inwoners en €524 miljoen door bezoekers uit overig Nederland.
Naast het dagtoerisme is het zakelijk toerisme relatief en absoluut gezien belangrijk voor de provincie Utrecht. Met 9,4 miljoen binnenlandse eendaagse zakenreizen heeft de provincie 29% van de markt, en voor meerdaagse zakenreizen heeft de provincie met 1,1 miljoen reizen een aandeel van 15%. Het zakelijk toerisme vinden we vooral in de gemeenten Utrecht, Amersfoort, Houten, Nieuwegein, Zeist, De Bilt en Utrechtse Heuvelrug.
Werkgelegenheid
Gemeenten waar recreatie en toerisme een relatief grote rol spelen in het totale aandeel werkgelegenheid zijn meestal plaatsen met één of meerdere toeristische trekpleisters. Rhenen, met Ouwehands Dierenpark, is daarvan een goed voorbeeld; 13,1% van de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector. Ook in Baarn is het aandeel banen in recreatie en toerisme hoog: meer dan 9% van de banen is hier in deze sector te vinden. In de top 6 van gemeenten met de meeste toeristisch-recreatieve werkgelegenheid zien we verder Soest (7,9%), Bunnik (7,7%), Renswoude (7,5%) en Stichtse vecht (7,5%). Gemiddeld in de provincie is 5,9% van de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector te vinden.
Maatschappelijke betekenis
De provincie is aantrekkelijk voor vrijetijdsactiviteiten. Veel bewoners van de provincie (40%) zetten zich in hun vrije tijd actief in voor erfgoed, waarmee ze zorgen voor de instandhouding ervan en dat ook anderen ervan kunnen genieten. Daarnaast draagt recreatie en toerisme bij aan het voorzieningenniveau. In de provincie zien we dat vooral de steden een hoger dan gemiddeld voorzieningenniveau hebben. Tegelijkertijd blijkt ook dat in de gemeenten Renswoude, Bunnik, Eemnes, Lopik en Vijfheerenlanden bestedingen door verblijfstoeristen relatief gezien heel belangrijk voor in de lokale winkels (tussen de 24-10% van de recreatieve bestedingen in de winkels komen van verblijfstoeristen). Kijken we naar het belang van de toeristen-inkomsten voor de gemeentelijke begroting, dan vallen de gemeenten Utrechtse Heuvelrug (14%), Woudenberg (9,5%), Renswoude (5,7%) en Bunnik (4,7%) op met een relatief groot belang.
Voorzieningen
Voor de provincie Utrecht behoren Utrecht, Amersfoort en Zeist tot de gemeenten met het hoogste voorzieningenniveau. Deze gemeenten scoren ook hoog op de recreatieve bestedingen in de detailhandel. Een aantal landelijke gemeenten zoals Zeist, IJsselstein en Baarn hebben ook een relatief hoge positieve score qua voorzieningen. De gemeenten Renswoude, Woudenberg en Utrechtse Heuvelrug hebben een lagere score voor het voorzieningenniveau. Tegelijkertijd laat het Koopstromenonderzoek zien dat in de gemeenten Renswoude, Bunnik, Eemnes, Lopik en Vijfheerenlanden bestedingen door verblijfstoeristen relatief gezien heel belangrijk voor de lokale winkels. Hier komt tussen de 10-24% van de recreatieve bestedingen in de winkels van toeristen (mensen die op vakantie zijn).
